Hans van Wechem is psychiater bij de Amsterdamse tak van het Canadese bedrijf Field Trip, dat psychedelica gebruikt voor persoonlijke groei en bewustzijnsverruiming. Wat brengt een therapeutisch traject met truffels je?
Tekst Isa Davids
Fotografie Linda Sibbing
Bij binnenkomst is het lastig de aardetinten en Bali-invloeden als riet en bamboe te negeren van het kantoor van Fieldtrip op de Piet Heinkade, met uitzicht over ’t IJ. Hans van Wechem en fotograaf Linda Sibbing zitten al klaar, in een glazen cubicle, die in lijn ligt met de rest van de ruimte. Ik maak er een opmerking over. ‘Dat is heel bewust gedaan. Er is een architect ingehuurd om de inrichting te laten corresponderen met de ervaring die wij hier aanbieden,’ zegt Van Wechem trots. Een terechte investering, concludeer ik.
Van Wechem en ik hebben elkaar kort vooraf gesproken. Initieel was het plan een telefonisch interview af te nemen, maar tot mijn grote vreugde is er ruimte voor een gesprek op locatie. Sinds de opening in Amsterdam geniet het oorspronkelijk Canadese bedrijf veel aandacht van de lokale media.Field Trip faciliteert namelijk begeleide sessies met psychedelica, en dan in het specifiek truffels. Omdat het nog zo’n prille bestaansduur heeft, valt Field Trip nog weleens ten prooi aan cynici. Ik verzeker hem van mijn objectieve blik, en dat stelt enigszins gerust.
Ik ben allereerst benieuwd naar hoe deze man, die op het eerste gezicht niet lijkt op een fervent psychedelica-liefhebber, beland is bij deze organisatie. Met zijn onberispelijke kleding, die ik als casual-chic zou omschrijven, zie ik geen stereotiepe truffel-enthousiast voor me. ‘Dat is een langer verhaal, in de zin dat het begon met mijn eigen ervaring met psychedelica. Dit zegt je misschien niets, maar in de jaren zeventig lazen veel mensen het boek “De lessen van Don Juan” van Carlos Castaneda.’ In dat boek kwam de hoofdpersoon in aanraking met de hallucinogene drug peyote. Van Wechem had het meteen geweten: als psychedelica op zijn pad zouden komen, wilde hij dit ook ervaren. Het duurde een tijdje, maar uiteindelijk onderging hij een ayahuascatrip. ‘Vrij heftig,’ laat ik tussen neus en lippen door vallen. Lachend: ‘Dat is een understatement.’ Het was een levensveranderende ervaring. Begeleiding was er niet geweest. Dat had hem verbaasd. Het gebrek aan professionele ondersteuning legde naar zijn idee een gebrek binnen de ayahuascacultuur bloot. ‘Want toen ik ayahuasca deed, was het nog gewoon legaal.’ Door een reeks aan incidenten over de jaren, waarbij het enkele keren zelfs uitliep op een overlijden, is de drug uiteindelijk op de opiumlijst beland. ‘Ik besefte dus al vroeg dat er behoefte was om daarin te professionaliseren.’
‘Door het gebrek aan een zorgvuldige screening voor deelname aan bijvoorbeeld een Ayahuasca ceremonie zag ik dat behoefte was om daarin te professionaliseren’
Volgens Van Wechem is het aantal gebruikers van psychedelica veel groter dan wij denken. Ayahuasca, truffels, paddo’s en ketamine worden veelvuldig gebruikt, waarvan de laatstgenoemde nu behoort tot een van de meest populaire partydrugs. Of ik het weleens gebruikt heb? ‘Ja, maar het is niets voor mij,’ luidt mijn antwoord. Op mijn beurt vraag ik waarom er hier geen ketamine wordt gebruikt, terwijl de Field Trip-locaties in Amerika en Canada daar juist bij zweren. Volgens Hans is dat vooral omdat ketamine in Nederland in een grijs gebied valt. Het wordt erkend als geneesmiddel, maar er zitten klinische beperkingen aan. Je mag het, zelfs als je arts bent, dus niet zomaar voorschrijven. Dat komt omdat je bij de sessie aanwezig moet blijven. Van Wechem: ‘Je kunt het niet meegeven aan iemand en zeggen: “Okay, ga je gang.”’ Bedenk tevens dat ketamine verslavend en misbruik ervan derhalve een risico is.
Verse truffels
Truffels daarentegen zijn hier wel legaal. Je kunt ze bij iedere smartshop kopen. ‘Paddo’s waren dat ook, tot er een politiek incident ontstond, waardoor paddo’s illegaal werden gemaakt.’ (Hierbij wordt gerefereerd aan de dood van de Franse toerist Gaelle Caroff in 2007, die na het nemen van paddo’s van een brug afsprong. Haar ouders eisten een verklaring en hielden de Nederlandse staat verantwoordelijk, omdat paddo’s toen vrij verkrijgbaar waren). Door de internationale aandacht voor dat tragische voorval was het politieke debat zo gefixeerd op paddo’s, dat ze truffels, misschien wel onbedoeld, volledig buiten schot lieten. ‘Bij Field Trip maken we nu gebruik van deze uitzonderlijke positie.’ Van Wechem vindt het zichtbaar plezierig. Officieel mogen ze de sessie geen behandeling noemen. Waar Van Wechem in zijn eigen psychiatrische praktijk, die hij er naast Field Trip op nahoudt, diagnoses stelt, moet hij ze bij Field Trip juist weten uit te sluiten. Het is zijn taak als psychiater om te voorkomen dat mensen die te kwetsbaar zijn om deel te nemen aan een traject daar toch in gaan, wat zou kunnen leiden tot een mogelijk schadelijk effect. Denk aan een mogelijke verergering van klachten als een depressie. En gebeurt dat vaak, dat iemand geweigerd wordt? Van Wechem hoeft niet lang na te denken: ‘Vanmorgen nog heb ik een intake gedaan met een vrouw die ik te getraumatiseerd vond.’ Hij vond het volstrekt onverantwoord om deze vrouw vanuit Australië naar Nederland te laten vliegen voor een sessie.
Ze is niet de enige die is geweigerd. Een forse 20% van de mensen die zich aanmelden, komt niet door de screening. Van Wechem benadrukt dat hij streng is met selecteren. ‘Het laatste waar we op zitten te wachten, is dat er incidenten plaatsvinden.’ Mensen kunnen in de war raken, of zelfs suïcidaal worden. ‘Ik ben hier uiterst zorgvuldig mee.’ Dit, verklaart hij, omdat truffel therapie nog geen evidence-based behandeltechniek is.
As good as it gets
Wat voor mensen melden zich dan aan? Van Wechem, zoekend naar de juiste woorden: ‘De mensen die wij bedienen, zijn relatief stabiele mensen.’ Daarmee wil hij zeggen dat ze volwassen genoeg zijn om met de sessie en de resultaten om te gaan. Deze mensen kampen niet met psychiatrische, maar met existentiële problemen. Mensen die alle reden hebben om gelukkig te zijn, maar toch niet gelukkig zijn. ‘Vaak worden deze problemen gebagatelliseerd, weggewuifd als first world problems, maar dat kunnen best grote problemen zijn,’ zegt Van Wechem. Die teleurstellingen kunnen de aanzet geven naar een geestverruimende ervaring, om een andere kijk op het eigen leven te krijgen. In dat soort gevallen kan zo’n trip volgens Van Wechem vrij confronterend zijn. ‘Als je je problemen constant hebt vermeden en je gaat het traject in, dan is het best mogelijk dat je denkt: wow, waarom dacht ik dat ik dit wilde? Maar in tweede instantie beseffen veel mensen dat het after-effect heel positief kan zijn.’
Ik betrap mezelf op enige scepsis. Is dat after-effect altijd zo, dan? ‘Nee,’ meent hij resoluut. Volgens hem is het net als elke vorm van therapie; je moet het zelf doen. ‘Psychedelica alleen zullen je problemen niet oplossen,’ benadrukt hij streng. Wat het volgens Van Wechem wel kan bieden is dat je persoonlijke problemen op een andere manier betekenis gaat geven. Dat mag concreter. ‘Hoe bedoel je dat?’ vraag ik. ‘De traditionele geneeskunde werkt nog vooral vanuit symptoomreductie.’ Van Wechem bedoelt hiermee dat mensen na een traditioneel therapeutisch traject wel beter begrijpen waaróm ze ongelukkig zijn, maar het nog steeds zijn. En dan denken: this is as good as it gets. ‘Met psychedelica kun je met terugwerkende kracht beschouwen dat een negatieve ervaring nodig kon zijn om te komen waar je nu bent. Maar het idee van het is zoals het is, kan ook worden beleefd als een dooddoener. Je moet het er maar mee doen maar je komt er niet verder mee.’
Gekke hippies
De woorden ‘traditionele geneeskunde’ vormen voor mij een trigger. ‘Stuiten jullie eigenlijk op veel weerstand?’ vraag ik Van Wechem. ‘Het ligt eraan hoe je weerstand wil duiden.’ Hij legt uit dat we in Nederland gewend zijn aan een traditionele, medische wereld. Maar daarnaast bestaat er ook een hele grote alternatieve wereld. ‘Veel groter dan veel van mijn vakcollega’s vaak beseffen denk ik.’ Het bijzondere van dit middel (truffels) is dat het officieel geen medicijn is. Het is evenmin een drug, maar valt onder de voedsel- en warenwet. Hans lacht even: ‘Wij moeten ervoor zorgen dat de truffels vers zijn.’
Hij zegt dat er weleens met argusogen gekeken wordt naar de onderneming die hier ogenschijnlijk zonder slag of stoot als buitenlands bedrijf voet aan de grond heeft gekregen – met de ambitie om ook de rest van Europa te gaan veroveren. Daarbij is er ook nog eens genoeg geld om wetenschappelijk onderzoek te financieren, mede door private investeerders. Dat is uniek, aangezien onderzoekers vaak moeten buffelen voor onderzoeksgeld. Daarnaast is er ook nog een integriteitskwestie, die volgens Van Wechem – terecht – voortkomt uit een zorg dat er allemaal claims worden geuit die nog niet bewezen zijn. Field Trip wil onder geen beding ongefundeerde uitspraken doen.
‘Het is niet: je stopt er een pilletje in om de symptomen te bestrijden, je opent iets in je bewustzijn waardoor je op een andere manier leert kijken naar wat er aan de hand is’
Hoe is de relatie tussen alternatieve en de traditionele geneeskunde dan, volgens Van Wechem? Hij ziet het zelf als een samenwerking. Enerzijds met de medische wereld: ‘Vandaar dat wij ook heel graag informatie en data tot de beschikking willen stellen. Aan de andere kant bestaat er volgens Hans een reeds lang bestaande cultuur van mensen in Nederland die zich bezighouden met psychedelica. ‘Die paddestoelen waren er immers al lang voor ons,’ lacht hij.
Fotograaf Linda is benieuwd of truffels altijd al gebruikt werden. ‘Zeker,’ bevestigt Van Wechem zonder enige twijfel. Hij vertelt dat er zelfs paddestoelen zijn gevonden op oude grotschilderingen. Bovendien worden psychedelica al duizenden jaren gebruikt voor ceremoniële doeleinden. ‘Als de wetenschap zich er dan in gaat mengen, is het niet onlogisch dat die mensen die psychedelica sessies al jaren aanbieden en begeleiden denkt: “Waar bemoeit de wetenschap zich eigenlijk mee?”’
Het is dan ook belangrijk om de groep die zich al veel langer met psychedelica bezig houdt, te erkennen, en niet neer te zetten als een stelletje gekke hippies. Volgens Van Wechem is het echter wel makkelijker voor een instelling als Field Trip om een brug naar de wetenschap te slaan, omdat er bij het centrum wel degelijk fundamenteel onderzoek naar psychedelica wordt gedaan. Dat vertaalt zich dan makkelijker naar elkaar dan bijvoorbeeld een sjamanistische cultuur naar de wetenschap. ‘Dat rijmt minder goed, neem ik aan,’ zeg ik. ‘Maar die cultuur moet moet er wel bij betrokken worden,’ antwoordt Van Wechem gedecideerd. ‘Het zou de ervaring van het middel tekort doen als je het alleen als chemisch fenomeen zou duiden.’ Volgens hem is het dus essentieel dat de spirituele kant van psychedelica niet wordt uitgesloten. ‘Het is niet: je stopt er een pilletje in om de symptomen te bestrijden, je opent iets in je bewustzijn, waardoor je op een andere manier leert kijken naar wat er aan de hand is in je leven.’ Op de vraag of hij anders naar de conservatieve geneeskunde is gaan kijken, hoeft hij niet lang na te denken: ‘We staan aan het begin van een revolutie.’ Van Wechem hoopt dan ook dat psychedelica snel zullen worden erkend als officiële behandelmethode, ook door verzekeringsmaatschappijen. Het gaat al hard. ‘Over twee tot drie jaar is behandeling met MDMA in Nederland zeer waarschijnlijk common practice binnen de geneeskunde.’ Volgend jaar wordt MDMA voor de behandeling van PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis) in de Verenigde Staten door de FDA (Food and Administration) goedgekeurd. ‘Ik ben hoopvol.’
Na afloop van het gesprek mogen we nog een keer de riante ruimte van Field Trip bewonderen. Want sessie of geen sessie, de locatie alleen is al reden genoeg om langs te komen. Wie het volledige programma wil ondergaan, mag zijn portemonnee trekken. Een volledige sessie kost een ruime 4000 euro. En, ook belangrijk om te weten: wie betaalt, bepaalt hier zeer zeker niet. De kans bestaat dat je niet door de screening komt vanwege de strenge toetsing. Wil je toch het avontuur aangaan, met een volledig traject met ondersteuning van een legioen aan professionals en kennis, dan kun je hier terecht: https://www.fieldtriphealth.nl/