Het verhaal van de Amerikaanse Drooglegging, of hoe een overheidsbeleid van geheelonthouding de illegale alcoholindustrie juist liet floreren.
Tekst Isa Davids
Op 17 januari 1920 wilde Al Capone het liefst zijn eenentwintigste verjaardag inleiden met een drankje in zijn lokale salon. Helaas had de Volstead Act, een nieuwe wet die geheelonthouding gebood, roet in het eten gegooid. In dat jaar nam Amerika namelijk de aftrap voor een nieuw experiment, namelijk de zogeheten drooglegging: productie, vervoer en consumptie van alcohol werden verboden. Er brak een nieuwe periode aan in het land, een tijd waarin christelijke normen en waarden de boventoon voerden. De dronkaard zou door de nieuwe wet veranderen in een degelijke familieman, met een spaarrekening en een fijn inkomen, was de gedachte. Al Capone wist van jongs af aan dat er veel genoegen gehaald werd uit ‘small pleasures’, kleine geneugten zoals alcohol en tabak. De kerkgangers en plattelandslieden mochten dan wel voor de Drooglegging zijn, een grote groep in de stad wilde na gedane arbeid graag een drankje nuttigen. Capone rook geld.
Een prediker en de Ku Klux Klan
Hoewel prominente Amerikanen als Franklin D. Roosevelt de avond voor de Drooglegging champagne-nippend doorbrachten, was er één iemand in het bijzonder dankbaar dat deze wet eindelijk was doorgevoerd: Billy Sunday. De prediker uit Virginia had een achterban van tienduizenden mensen die hij wekelijks toesprak om de duivelsvloeistof te hekelen. ‘De sloppenwijken zullen verleden tijd zijn, de gevangenissen zullen worden omgebouwd tot fabrieken. De mannen zullen rechtop lopen, de vrouwen en kinderen zullen lachen!’ De prediker geloofde dat alcohol het vergif van de natie was en dat de maatschappij door drank te verbieden zou veranderen in een utopische samenleving. Waarom waren deze mensen eigenlijk zo fel tegen alcohol gekant? Om dat te begrijpen moeten we een stukje terug in de tijd.
Prediker Billy Sunday geloofde dat alcohol het vergif van de natie was
In de negentiende eeuw vluchtten veel mensen uit Europa naar Amerika. Het land werd niet voor niets ‘de nieuwe wereld’ genoemd, en de VS werden dan ook gezien als een manier om te ontsnappen uit het nog redelijk conservatieve Europa. De instroom van nieuwe immigranten werd niet door iedereen met optimisme tegemoet gezien. Veel Amerikanen waren bang hun baan te verliezen aan een Ier of een Jood. Er heerste een ongekende vreemdelingenangst. Het verbaast je dan ook vast niet dat er werd gepleit voor immigratiequotums. Dat sentiment was niet uniek, ook in Europese landen was xenofobie (angst voor vreemdelingen) in opkomst, en hadden veel mensen het over een verbod op alcohol. Maar nergens waren ze zo fanatiek als in de Verenigde Staten. Doordat alcohol werd gezien als iets on-Amerikaans, werd er gelobbyd voor een verbod.
De ‘Drogen’, zoals ze genoemd werden, waren ontzettend goed georganiseerd. Dat kwam deels doordat alcoholconsumptie al langer op de kortemettenagenda van rechtse politici stond. Tegelijkertijd was het gemakkelijk om dit probleem op de kaart te zetten, en dat kwam door de racistische beweging Ku Klux Klan.
Tegen de tijd dat de Klan haar hoogtepunt bereikte, stroomden steden vol met Ieren, Italianen en Oost-Europeanen. Ook veel Afro-Amerikanen hadden zich inmiddels gevestigd in het stedelijke Noorden. Ze schaarden zich achter de Democratische partij, die claimden de partij te zijn van Rum, Romanism and Rebellion. Maar er was een probleem. Niet alleen waren de ‘Drogen’ veel meer een eenheid, een homogene groep, terwijl de ‘Natten’ een veel meer diverse groep mensen was, er was een bijzondere gebeurtenis die ervoor zorgde dat de Drooglegging een feit werd: namelijk het kiesrecht voor vrouwen dat in 1919 van kracht werd. Veel vrouwen waren voor het verbod op alcohol. Dat was niet zo gek, want veel vrouwen werden het slachtoffer van mannelijke agressie als gevolg van alcoholmisbruik. Een wereld zonder het duivelsnat leek hen dus prima en zij vormden een grote groep stemmers. Het vrouwelijk activisme baande zo de weg voor deze nieuwe wet.
Bootleggers en Speakeasies
Op het moment dat de Drooglegging werd geïntroduceerd, was Al Capone net van Brooklyn naar Chicago verhuisd om ‘af te koelen’. Dit op dringend verzoek van Frankie Yale, een van de beruchtste maffiabazen in New York, omdat Al Capone iets te opvliegend was naar zijn smaak. Al snel kwam Capone in contact met Johnny Torrio en samen werden ze verantwoordelijk voor de illegale handel van drank in de Windy City. Omdat Amerika op een gunstige locatie lag (de States waren omgeven door landen die drank produceerden, zoals Canada, Mexico en Cuba), waren er smokkelroutes in overvloed. Je had alleen een goed team nodig, en een boot.
De Italianen waren overigens niet de enige groep die een slaatje wilde slaan uit de illegale handel van alcohol. Een andere groep had een aanzienlijk voordeel omdat zij een ontheffing hadden: joden mochten om religieuze redenen namelijk wijn maken voor de sabbat. Een aantal rabbijnen kwamen met het idee om de gewijde wijn door te verkopen. Er wordt weleens gezegd dat dit het moment is geweest waarop de joodse gemeenschap Amerikaans werd, omdat ondernemingszin vaak als ‘typisch Amerikaans’ wordt gezien. De handel in sacrale wijn was destijds een groot schandaal, maar ach, corruptie was er in overvloed.
Al Capone was de onverschrokken ‘winnaar’ van de Drooglegging
Toen Johnny Torrio in 1925 werd vermoord, kreeg Al Capone de alleenheerschappij over hun groep ‘medewerkers’, The Outfit genaamd. De jaren daarna werden gekenmerkt door het schrikbewind waarmee de gangster de stad terroriseerde. Hij was niet alleen de koning van de speakeasies, de clandestiene drinkgelegenheden, maar hij was ook verantwoordelijk voor bordelen en gokhallen. Het verhaal gaat dat Capone graag alle prostituees wilde testen voor ze werden aangenomen in een van zijn bordelen. Al Capone was de onverschrokken ‘winnaar’ van de Drooglegging. Zijn vermogen werd in 1927 geschat op honderd miljoen dollar. Niet misselijk, maar voor die tijd helemaal een immens bedrag.
De ommekeer
Aan deze bloeiperiode, waarin de overheid de maffiosi geen strobreed in de weg legde, kwam een abrupt einde toen Al Capone verzeild raakte in een een bloederige schietpartij, waarbij zeven man om het leven kwamen. Deze dag werd bekend als St. Valentine’s Day Massacre en zou een keerpunt betekenen voor de Drooglegging. Politici zagen in dat het verbieden van alcohol slechts leidde tot meer criminaliteit en corruptie. Daarbij brak niet veel later de grootste financiële crisis ooit uit, de Beurskracht van 1929, die veel mensen in een klap werkloos maakte. Het verbeterde de gemoedstoestand in de VS niet bepaald.
Het overgrote deel van de Amerikanen vond de Drooglegging een totale mislukking
Veel Amerikanen waren vermoord door de maffia of ziek geworden door de slechte kwaliteit booze die ze in speakeasies voorgeschoteld kregen. Toen Franklin D. Roosevelt in 1932 de Volstead Act wilde laten intrekken, kreeg hij veel bijval – het overgrote deel van de Amerikanen vond de Drooglegging een mislukt experiment. Het terugdraaien van de Drooglegging werd een speerpunt in zijn verkiezingscampagne, naast zijn bekende New Deal, een omvangrijk sociaal en economisch hervormingsprogramma dat de Verenigde Staten uit het slop moest trekken. Roosevelt won van Herbert Hoover en kreeg zijn zin. De Drooglegging wordt inmiddels algemeen gezien als een faliekant mislukt sociaal experiment, waaruit blijkt dat onthouding niet per se het antwoord is voor een betere samenleving.