Ook de vroege homo sapiens had wel oren naar een trip, zeggen steeds meer wetenschappers. Kijk maar naar oeroude grotschilderingen.

Tekst Aron Friedman

Het is iets dat je in weinig schoolboeken terugleest, maar steeds meer wetenschappers zijn het erover eens: onze oerouders waren drugsgebruikers. Dat wil zeggen: ze gebruikten hallucinogene planten om in een trance te komen en visioenen op te wekken. Aanwijzingen hiervoor zijn over de hele wereld te vinden op grotschilderingen, soms meer dan veertigduizend jaar oud. Nu eens in de vorm van geometrische figuren, dan weer in die van sjamanistische mens-dieren. Als High Human vraag je je af: trippen in de oertijd, hoe ging dat in zijn werk? 

Grotschilderingen uit de prehistorie, zoals die in Lascaux (Frankrijk), Santa Barbara (VS) en Yam Camp (Australië) doen iets met je verbeelding. Het idee dat mensen zich tienduizenden jaren geleden probeerden te uiten in – soms verpletterend mooie en gedetailleerde – schilderingen is op zichzelf al bijzonder. Helemaal als je bedenkt dat de meeste schilderingen tientallen meters onder de grond liggen, waar de makers naartoe moesten kruipen in het licht van alleen een fakkel. Je vraagt je af wat ze bezielde om zo veel moeite te doen voor het maken van kunst die pas tienduizenden jaren later fatsoenlijk kon worden bekeken. 

Over deze vraag buigen archeologen en antropologen zich al sinds het einde van de negentiende eeuw. Inmiddels zijn er verschillende theorieën over het doel van de tekeningen: van het simpelweg weergeven van de omgeving tot het gunstig beïnvloeden van de jacht. Die theorieën verklaren misschien de talloze afbeeldingen van dieren, maar niet de geometrische figuren, waarvan er verhoudingsgewijs veel meer bestaan. Aannemelijker lijkt dan ook de verklaring van Jean Clottes en David Lewis-Williams, die betogen dat de grotschilderingen onderdeel uitmaakten van oeroude sjamanistische rituelen. 

Mongoolse sjamanen net voor een ritueel.

Sjamanisme

Het is anno 2021 misschien moeilijk voor te stellen – omdat bijna iedereen ter wereld tegenwoordig christen, moslim, jood, hindoe, boeddhist of atheïst is – maar het grootste deel van de menselijke geschiedenis was sjamanisme de belangrijkste religie. Sjamanisten geloven in een spirituele wereld naast de fysieke, waarin geesten van dieren en planten de dienst uit maken. Ook geloven ze dat de sjamaan of medicijnman degene is die de verbinding kan maken tussen beide werelden, om bijvoorbeeld mensen te helen of de toekomst te voorspellen. Dit gebeurt meestal in een staat van bewustzijn die trance heet. 

PLANTMEDICIJNEN ALS AYAHUASCA HETEN ‘TEACHER PLANTS’, OMDAT ZE VOLGENS HET SJAMANISME LEERZAME INZICHTEN GEVEN IN HET LEVEN

Je kunt in een trance komen door dagenlang niet te eten of net zo lang te dansen en trommelen totdat je gaat hallucineren, maar de hedendaagse psychonaut weet evengoed als de sjamaan: de meest effectieve manier om in een trance te komen is door middel van hallucinogene drugs. Er zijn genoeg planten die ook vandaag de dag nog door stammen en neohippies worden gebruikt voor sjamanistische doeleinden, zoals ayahuasca, psilocybine, peyote, San Pedro en tabak (!). Deze planten worden ook wel ‘teacher plants’ genoemd, omdat ze volgens het sjamanisme leerzame inzichten geven in het leven. 

Grotschildering met geometrische patronen in Santa Barbara (zo’n 2000 jaar oud).  

Staten van bewustzijn

In hun baanbrekende boek The Shamans of Prehistory – Trance and Magic in the Painted Caves plaatsen Clottes en Lewis-Williams de verschillende menselijke staten van bewustzijn in een spectrum. Aan de ene kant van het spectrum heb je het alerte bewustzijn. Hierin ben je je volledig bewust van alles wat er om je heen gebeurt. Iets verderop heb je dagdromen, een staat waarin je niet helemaal meer op je omgeving let, maar ook niet echt van de kaart bent. Helemaal aan het andere eind van het spectrum heb je diepe trance, een staat waarin je hallucineert – volgens sjamanisten de staat waarin je waardevolle informatie waarneemt uit de spirituele wereld.

Voordat je in diepe trance terecht komt, moet je eerst drie stadia doorlopen. Iedereen die weleens een stevige portie DMT of paddo’s heeft gebruikt, zal deze stadia herkennen. Ze lopen namelijk synchroon met het verloop van de gemiddelde trip. In het eerste stadium zie je geometrische patronen zoals puntjes, lijnen of fractals. Dit gebeurt vooral als je je ogen sluit, maar je kunt dit ook op muren of in de lucht zien. In het tweede stadium ga je in de patronen (soms religieus getinte) objecten en tekens herkennen. En in het derde stadium word je door een tunnel heen gezogen, waarna je terechtkomt in een wereld met (totem)dieren, monsters en mensen – vaak bekenden, soms overledenen die ineens weer springlevend lijken.

OP GROTSCHILDERINGEN ZIE JE DE DRIE STADIA VAN TRANCE STEEDS VERDER TERUGKOMEN

Als je naar de grotschilderingen in verschillende culturen kijkt, zeggen Clottes en Lewis-Williams, zie je de drie stadia van trance steeds weer terugkomen (zie afbeelding hierboven). De schilderingen zitten waarschijnlijk vaak zo diep onder de grond, omdat je daar als holenmens ongestoord in trance kon raken. Het doet ook denken aan de vision quest, een overgangsrite van Noord-Amerikaanse stammen, waarin jongens zich afzonderen om visioenen en inzichten te vergaren. In sommige grotten, zoals die in Rouffignac (Zuid-Frankrijk) zijn ook sporen gevonden van muzikale riten, waarbij stalactieten werden afgebroken om tegen de rotswanden mee te slaan en oorverdovende geluiden te produceren. Raven in de steentijd, kun je het je voorstellen?

Joe Rogan – Is Stoned Ape Theory Bullshit?

https://www.youtube.com/watch?v=HqLcdUo_RIQ&ab_channel=JREClips

Theorie van de stonede aap

Het is dus aannemelijk dat onze oerouders drugsgebruikers waren. De beroemde etnobotanist Terrence McKenna (1946-2000) ging in zijn boek Food of the Gods zelfs een stapje verder door te zeggen dat onze hele evolutie samenhangt met het nemen van psilocybine. Hij beweerde dat de homo erectus evolueerde tot de homo sapiens door paddo’s te nemen. Deze theorie noemde hij de Stoned Ape Theory. En al wordt die theorie inmiddels door de meeste wetenschappers ontkracht, het blijft een aantrekkelijke gedachte om mee te spelen. In de podcast van Joe Rogan (zie bovenstaande video) beaamt journalist Michael Pollan in elk geval dat hallucinogenen van onschatbare waarde zijn geweest voor onze culturele ontwikkeling.

TERRENCE MCKENNA BETWEERDE DAT DE HOMO ERECTUS EVOLUEERDE TOT DE HOMO SAPIENS DOOR PADDO’S TE NEMEN

Hoe je het ook wendt of keert, drugsgebruik lijkt zo oud te zijn als de mensheid. Daar kan geen honderd jaar War on Drugs tegenop. De eerstvolgende keer dat die conservatieve oom van je weer eens drugsgebruikers zit te verketteren aan het kerstdiner, kun je hem dus vertellen dat zijn oerouders geen haar beter waren.

Bron: • The Shamans of Prehistory – Trance and Magic in the Painted Caves – Jean Clottes & David Lewis-Williams